W Sali Tradycji rozmawiali o historii OSP

Strażacy - kronikarze, kolekcjonerzy i historycy pod kierunkiem dra nauk humanistycznych Władysława Maria Świeczkowskiego skupili się głównie nad historią pożarnictwa na ziemi mrągowskiej oraz nad bieżącą realizacją działalności komisji.

Spotkanie rozpoczęto od uczczenia minutą ciszy zmarłych strażaków: śp. brygadiera Krzysztofa Giedrojća członka prezydium ZOW ZOSP RP woj. warmińsko-Mazurskiego, wieloletniego komendanta PSP w Gołdapi oraz śp. Henryka Balcerczyka wieloletniego skarbnika OSP Wierzbowo, których pogrzeby odbywały się w dniu zebrania. W pogrzebie śp. Druha Balcerczyka uczestniczyła delegacja OSP Grabowo z pocztem sztandarowym.

Do Grabowa zjechali strażacy z okolic Olsztyna, Nidzicy, Kętrzyna, Lidzbarka Warmińskiego i oczywiście Mrągowa.

Z dużym zainteresowaniem zebranych spotkało się wystąpienie Krzysztofa Hanuszewskiego – prezesa Zarządu Gminnego ZOSP RP w Pieckach i kolekcjonera odznaczeń strażackich, który przedstawił rodowód niektórych, ważnych do dzisiaj, odznaczeń przyznawanych dla strażaków ochotników. Członkowie komisji zapoznali się również z historią osp w powiecie mrągowskim zarówno z czasów sprzed II wojny światowej jak i po roku 1945.

Dr Władysław Świeczkowski zwrócił uwagę na okres funkcjonowania ochotniczych straży pożarnych przed II wojna światową. Zaznaczył, że obecnie funkcjonujące straże pożarne działają na podstawie prawa polskiego, a ich działalność oparto na tradycjach kulturowych i obyczajowych charakterystycznych na ziemiach niedawnego zamieszkiwania osadników z różnych regionów Polski.  W ramach przesiedleń przybywali także przedwojenni działacze Związku Straży Pożarnych Rzeczypospolitej Polskiej oraz członkowie OSP ze swych rodzinnych miejscowości. Wielu z nich angażowało się w organizację terenowej ochotniczej służby strażackiej. Miejscowa ludność, co wynika z zachowanych dokumentów ówczesnej administracji państwowej, zajmowała postawę wyczekującą, aczkolwiek lojalną wobec nowej rzeczywistości politycznej. Podstawą tworzenia ochrony przeciwpożarowej na Warmii i Mazurach po drugiej wojnie światowej stanowiło prawodawstwo z okresu międzywojennego w RP. Poza aspektem prawnym, nie mniej istotną kwestią była sprawa strażackiej tradycji i obyczajowości. Nie umniejszając roli ochrony przeciwpożarowej w czasach niemieckich i funkcjonowania w tym systemie straży pożarnych, trzeba obiektywnie stwierdzić, że nie było specyficznej strażackiej tradycji warmińsko-mazurskiej, z racji przynależności tych ziem do państwowości niemieckiej. Obszar Warmii wchodził co prawda w skład Królestwa Polskiego w latach 1466 – 1772, Mazury natomiast nigdy nie znajdowały się w państwowości polskiej (do wiosny 1945 r.). Strażackie tradycje opierano więc na podstawie prawa i obyczajów niemieckich. Po 1945 roku polscy osadnicy opierali się na polskich tradycjach i obyczajach, panujących na ziemiach polskich. Dotyczyło to także działalności strażackiej. To oni byli członkami założycielami polskich OSP. Uzasadnionym zatem twierdzeniem jest istnienie w danej miejscowości zorganizowanej ochrony przeciwpożarowej w czasach niemieckich. Nieuzasadnionym natomiast twierdzeniem jest, rzekomo bezpośrednia, kontynuacja ciągłości historycznej funkcjonowania jednostek OSP z tamtego okresu, a powstałych po 1945 roku. To co łączy niemieckie i polskie straże pożarne to cele, zadania, etos dobrowolnej służby na rzecz bliźniego oraz kult św. Floriana.

Nawiązując do jednostek w powiecie mrągowskim i na Mazurach, niech posłuży przykład OSP w Grabowie, która powstała w 1921-22 r. natomiast w realiach polskich została zawiązana w 1955 r. Na tym przykładzie możemy stwierdzić, że w 2020 roku OSP w Grabowie będzie obchodziła 65 – lecie istnienia, a w roku 1921 będzie obchodzone 100 - lecie działalności straży pożarnej w Grabowie. Ten przykład można analogicznie stosować do wszystkich jednostek OSP w powiecie mrągowskim i powiatach ościennych.

Podsumowując przewodniczący komisji stwierdził, że Komisja Historyczna Oddziału Wojewódzkiego Związku OSP RP w Olsztynie stoi na stanowisku, że uprawomocnione może być obchodzenie danego jubileuszu jako x - lecia działalności strażackiej w danej miejscowości z wyraźnym uwzględnieniem roku powstania OSP w polskiej rzeczywistości ustrojowej.

Członkowie komisji oraz goście zaproszeni w osobach: Józef Maciejewski – honorowy członek Zarządu Głównego i Wojewódzkiego Związku OSP RP, wójt gminy Sorkwity, Grzegorz Matczyński – dyrektor biura Zarządu Oddziału Wojewódzkiego ZOSP RP w Olsztynie, Waldemar Bzura – członek zarządu powiatowego ZOSP RP i prezes OSP Krutyń, mieli okazję zapoznać się również z historią Grabowa, historią OSP w Grabowie oraz historią powstania Sali Tradycji Pożarniczych. Te zagadnienia przedstawili zebranym druhowie z Grabowa: Janusz Lange i Jan Narewski.